Even voorstellen, onze horlogemaker
Tobias, 25 jaar, woont in Voorst bij Zutphen en is horlogemaker bij Juwelier De Tijd in Doetinchem.
Zelf draagt hij ook een bijzonder horloge: de Tudor Black Bay, referentie 58 in brons. Zijn passies zijn modelbouw, wandelen en uurwerktechniek, waarvan hij nu ook zijn werk heeft gemaakt. Zijn favoriete horloge is de Patek Philippe Perpetual Calander.
In dit interview gaan we in op wat dit ambacht voor Tobias zo mooi maakt, wat voor soort reparaties hij tegenkomt en horen we waarom de Patek zijn favoriete horloge is.
Hoe is de passie voor horloges ontstaan?
Mijn vader zag dat ik graag priegelde met modelbouw en daar ben ik ook goed in. Hij suggereerde dat ik met mijn rust en gevoel voor detail mogelijk wel iets zou zien in een opleiding tot horlogemaker. Ik ben gaan kijken bij de Vakschool in Schoonhoven en dat sprak mij direct aan. Na opleiding 1, mechanische werken, ben ik verdergegaan met opleiding 2, automatische uurwerken en vervolgens de branche-erkende opleiding uurwerkhersteller. Tijdens mijn opleiding ontmoette ik Joël in Schoonhoven en we hadden gelijk een klik.Waarom klikte het meteen?
Veel van de deelnemers aan de opleiding hadden al een baan bij een horlogemaker of horlogeatelier en deden de opleiding daarnaast. Ik wilde graag een carrièreswitch maken en Joël zijn gedrevenheid voor horloges sprak mij aan. Hij heeft mij uitgenodigd om ook eens bij hem in De Tijd te komen kijken en het team en de samenwerking waarbij iedereen zijn eigen specialisme heeft, gaf mij een heel goed gevoel. En dat is voor mij belangrijk: een eigen plek waarbij ik rustig kan werken en mij op mijn gemak voel in het team. Ik wil kwaliteit leveren en dan moet ik niet het gevoel hebben dat ik opgejaagd word.Pas jij goed in het team?
Ja, we zijn allemaal specialisten met passie voor ons vak. Daarin vinden we elkaar en kunnen we elkaar ook goed aanvullen. We krijgen wel eens een horloge binnen waarvan de kast of de band gerestaureerd moet worden en daar kunnen de edelsmeden heel goed bij helpen. Wat ik ook mooi vind is dat we over specialistische apparatuur beschikken en bijvoorbeeld met een laser een beschadigde gouden kast weer kunnen opbouwen. Dat is apparatuur die je echt niet overal aantreft en ik ben gek op dat soort technieken.Vakmanschap en moderne technologie is een geweldige combinatie waarmee we de mooiste resultaten neerzetten. Edelsmeden hebben heel ander gereedschap dan horlogemakers en daarmee kunnen we elkaar goed aanvullen. Daarmee onderscheidt De Tijd zich ook: twee ambachtelijke specialisaties onder één dak, edelsmid en horlogemaker. En wat belangrijk is: we krijgen de tijd die nodig is om mooi werk af te leveren. Kwaliteit vinden we allemaal belangrijker dan snelheid en gelukkig denkt Joël er hetzelfde over.Wat vind je het mooiste van het vak?
Voor een buitenstaander lijkt het misschien alleen maar priegelwerk maar dat vind ik nou juist zo leuk. Soms krijg je een horloge in handen dat voor iemand een enorme emotionele waarde heeft maar niet meer loopt. Als ik dan het hele horloge uit elkaar heb gehaald, schoongemaakt en zo nodig ook gerestaureerd, dan word ik heel blij als het weer loopt. En als de klant dan ook blij ermee is, is het plaatje voor mij compleet.Wat ik zelf heel leuk vind is om te zorgen dat een horloge dat defect is, wordt hersteld met de juiste onderdelen. Bij vintage horloges is dat zeker niet altijd even gemakkelijk en is het vaak speuren naar de juiste onderdelen die ook nog periode correct zijn. Hierbij zijn we vaak afhankelijk van 2 e -hands onderdelen omdat ook de horlogefabrikanten zelf deze niet altijd kunnen leveren. Soms zijn onderdelen moeilijk of helemaal niet te vinden. Deze maak ik dan zelf zoals een balans-as, veren, afdekplaatjes, asjes en schroeven.Wat is jouw favoriete horloge?
Er zijn meer horloges waar ik door gefascineerd raak maar als ik er eentje uit moet kiezen dan is het de Patek Philippe Perpetual Calander. Deze is door Patek Philippe in 1925 uitgebracht voor het model 97975 en de complicatie van dit horloge is uitzonderlijk. Dat maakt het voor mij als uurwerkspecialist een bijzonder intrigerend horloge. Het geeft niet alleen de dag, datum en maand aan maar ook de maanfasen. En dan is er ook nog eens extra wijzer die de dag van de week aangeeft. Het ziet er bijzonder fraai uit maar wat ik hier het mooist aan vind is dat het allemaal perfect werkt, zelfs in een schrikkeljaar. Het liefst zou ik zo’n uurwerk volledig uit elkaar halen om het tot op detail te bestuderen maar gezien de zeldzaamheid en waarde van dit type is de kans klein dat ik er ooit zelf een in handen krijg.Krijg je ieder horloge weer aan de praat?
Bijna ieder uurwerk is weer te restaureren. Gedegen advies geven vind ik hierbij belangrijk, voorzie ik toekomstig opnieuw reparatiekosten door de slijtage aan onderdelen dan neem ik dit mee in het gesprek. Zo voorkomen we dat de klant niet op korte termijn onverwacht voor verassingen komt te staan. Maar het kan ook zijn dat de reparatiekosten de economische waarde van het horloge overschrijden en dan is het aan de klant om te overwegen of het horloge emotionele waarde heeft en er daarom toch reden is het te laten repareren.Wat is de lastigste reparatie?
Een horloge met waterschade is vaak een flinke uitdaging maar als ik het dan weer aan de praat krijg, geeft me dat heel veel voldoening. We hebben het vaak over kostbare horloges die met waterschade eigenlijk niet meer te gebruiken zijn. Wat daar dan bij meetelt is de gevoelswaarde die er ook vaak nog is. Zeker bij erfstukken merken we dat deze soms veel te lang blijven liggen met waterschade waardoor het steeds lastiger en dus ook kostbaarder wordt om deze weer aan het tikken te krijgen. De oxidatie van het uurwerk is dan vaak het grootste probleem en lang niet alle onderdelen zijn dan nog schoon te maken. Recent kreeg ik een bericht van een klant dat er water in zijn horloge was gekomen op vakantie. Het advies is dan: direct de kroon uittrekken en het horloge in de zon laten drogen om de schade te beperken. Ik raad dan ook aan om bij waterschade zo snel mogelijk onderhoud of reparatie uit te laten voeren.Is elke reparatie de moeite waard?
Dat is vooral de keuze van de eigenaar. Ik heb aan een horloge gewerkt uit de jaren 50 dat erg geoxideerd was. De kast was enorm dun en je kon op verschillende plekken zelfs scheurtjes zien waardoor je in het uurwerk kon kijken. Dan is het eigenlijk niet goed te doen om het volledig te repareren en kiezen we ervoor, in overleg met de klant, om het horloge weer zo toonbaar mogelijk te maken. Als het nodig is, repareren we de aanzet van kast en band, zo nodig ook de band zelf en vervangen we het glas. Daarnaast zorgen we er uiteraard voor dat het horloge weer loopt. Maar reken er niet op dat het weer waterdicht wordt want dat is echt niet te doen.Een vintage horloge kun je sowieso beter dragen dan mee gaan douchen of duiken. Een Rolex Oyster kast is hierbij een mooie uitzondering maar anders liever niet doen. Vocht is nou eenmaal hardnekkig en je hoeft maar een heel kleine beschadiging te hebben of een afdichting van het glas dat niet helemaal perfect is en er komt toch weer vocht binnen.Werk je alleen aan mechanische uurwerken?
Nee, het is het wel het merendeel, vooral ook gezien de merken waarmee wij werken maar ook een quartz uurwerk komt wel voor. Omega levert behoorlijk wat quartz uurwerken, Rolex heeft in het begin van de jaren zeventig kortstondig de quartz-trend gevolgd en Cartier en Patek Philippe zijn merken waar we vaker quartz uurwerken in aantreffen. Bij de betere uurwerken zijn het elektro-blok met het quartz kristal en de spoel goed te vervangen. Als dat niet het geval is, dan is het vervangen van het uurwerk vaak verstandiger dan veel tijd te steken in reparatie. Dat is voor de klant een voordeliger optie maar bij de duurdere merken houden we het uitsluitend origineel. Dat bepaalt immers de waarde.Heb je bijzondere reacties gehad van klanten?
Jazeker vooral bij erfstukken krijgen we deze terugkoppeling. Ik ben niet altijd aanwezig bij de aflevering maar wanneer de klant mij speciaal nog komt bedanken omdat ik zijn erfstuk weer helemaal in oude staat heb mogen herstellen dan geeft mij dit veel voldoening.Heb je nog een afsluitende tip voor klanten?
Laat een horloge dat niet meer loopt, niet te lang liggen. Zeker als er sprake is van oxidatie dan wordt de schade alleen maar groter. En nog belangrijker: ook bij horloges geldt dat voorkomen beter is dan genezen. Een onderhoudsbeurt kost natuurlijk geld maar een grotere reparatie of restauratie kost nog veel meer. Net als bij een auto is er nou eenmaal onderhoud nodig dus bezuinig daar niet op. En als je twijfelt dan willen we altijd met je meedenken. Ook dat hoort bij de service van De Tijd.Over de auteur
