Waterdichtheid van horloges en waterschade
Een onverwachte regenbui, uw handen wassen, of een duik in het zwembad. We verwachten vaak dat ons horloge tegen water kan, maar de aanduidingen voor waterdichtheid zoals ’50 meter’ of ‘5 ATM’ zijn een veelvoorkomende bron van verwarring. Helaas leidt dit misverstand vaak tot onnodige en kostbare waterschade.
Wat betekenen die termen nu echt? Hoe kan het dat een horloge dat ’50 meter waterdicht’ is, toch volloopt in het zwembad? En wat moet u doen (en vooral niet doen) als u condens achter het glas ziet?
In dit artikel ontrafelen we de mythes rondom de waterdichtheid van horloges. We leggen u precies uit wat de verschillende ratings betekenen, hoe u waterschade voorkomt en wat de juiste stappen zijn als het toch misgaat. Zo weet u precies hoe u uw dierbare uurwerk in topconditie houdt.
Het verschil tussen statische en dynamische druk
Veel horloges geven de waterdichtheid aan op de wijzerplaat, in meters of in ATM. Maar wat betekent dit eigenlijk en hoe waterdicht is uw horloge echt? Deze aanduiding is vaak optimistischer dan u denkt, en de reden hiervoor is het cruciale verschil tussen statische en dynamische druk.
De ‘meter’-aanduiding op een horloge is het resultaat van een test in een laboratorium onder perfecte omstandigheden, met stilstaand water. Dit wordt statische druk genoemd. In de echte wereld krijgt uw horloge echter bijna altijd te maken met dynamische druk.
Denk aan de kracht van het water als u in een zwembad duikt, een krachtige zwemslag maakt, of zelfs uw pols onder een lopende kraan houdt. Deze bewegingen veroorzaken korte, maar hevige drukgolven die veel hoger zijn dan de diepte alleen doet vermoeden. Het is deze dynamische druk die de pakkingen zwaar belast en de ware reden is waarom een horloge met een rating van ’50 meter’ niet geschikt is om mee te zwemmen.
Meters, ATM en BAR
- 30 meters, 3ATM, 3BAR – spatwaterdicht, u kunt hiermee in de regen lopen;
- 50 meters, 5ATM, 5BAR – spatwaterdicht, ook bij handen wassen;
- 100 meters, 10ATM, 10BAR – geschikt om mee te zwemmen, zonder te duiken;
- 200 meters, 20ATM, 20BAR – geschikt om mee te duiken;
- 300 meters, 30ATM, 30BAR – voor de echte diepteduiker.
De betekenis van ATM en Bar
De aanduidingen ATM en Bar zijn beide eenheden om druk aan te geven. In de context van horloges worden ze gebruikt om de waterdruk te meten die een horlogekast kan weerstaan.
- ATM: dit is de afkorting voor ‘atmosfeer’; één atmosfeer (1 ATM) is gelijk aan de gemiddelde luchtdruk op zeeniveau en voor elke 10 meter diepte onder water, stijgt de druk met ongeveer 1 extra atmosfeer;
- Bar: dit is een andere metrische eenheid voor druk die bijna gelijk is aan 1 ATM; in de horlogewereld worden ATM en Bar voor het gemak als volledig gelijkwaardig aan elkaar beschouwd.
De rol van de geschroefde kroon
Een geschroefde kroon is een essentieel kenmerk voor horloges met een hoge waterdichtheid (meestal vanaf 100 meter). In tegenstelling tot een standaard kroon die je simpelweg uittrekt, moet je deze eerst losdraaien (‘losschroeven’) voordat je de tijd of datum kunt verstellen. Door de kroon vervolgens weer vast te draaien, schroef je deze strak tegen de horlogekast.
Dit proces drukt een interne pakking stevig samen, waardoor een superieure, waterdichte afdichting ontstaat op het meest kwetsbare punt van het horloge. Het is een mechanische barrière die significant beter beschermt tegen het binnendringen van water, stof en vuil.
Uitzonderlijke diepten
Ook zijn er horloges die een nog veel hogere druk kunnen weerstaan. Dit zijn dan bijzondere horloges als de Rolex Sea-Dweller Deepsea (3.900 meter) die voorzien zijn van een heliumventiel. Het record ligt bij de Omega Seamaster Planet Ocean Ultra Deep die tot een diepte van 6.000 meter getest is in de Mariana Trog.
Ga er in ieder geval dus niet vanuit dat u met een horloge dat tot 100 meter waterdicht is, ook daadwerkelijk kunt gaan duiken. Wilt u echt gaan duiken, kies dan altijd voor een waterdichtheid van ten minste 200 meter.
Waterdicht testen na onderhoud of reparatie
Onderschat het belang van een goede waterdichtheidstest niet. Vaak wordt een pakking tijdens onderhoud of reparatie alleen bekeken. Deze kan er op het oog nog goed uitzien, maar toch onzichtbare haarscheurtjes hebben.
Belangrijker nog is het natuurlijke verouderingsproces: de (rubberen) pakkingen drogen na verloop van tijd onvermijdelijk uit en verliezen hun essentiële flexibiliteit om de kast waterdicht af te sluiten. Dit proces vindt ook plaats als het horloge niet wordt gebruikt en versterkt het advies voor een jaarlijkse test. Het is daarom meestal beter om de pakkingen, inclusief die van de kroon, preventief te vervangen.
In ons horlogeatelier testen wij daarom na onderhoud en reparatie de waterdichtheid met gespecialiseerde apparatuur. Zo bent u verzekerd van de waterdichtheid zoals deze bedoeld is en blijft uw uurwerk beschermd tegen vocht.
Wat te doen bij waterschade?
Hoe voorzichtig u ook met uw horloge omgaat, er is altijd kans op waterschade. Dan is het van groot belang om hier direct actie op te ondernemen om verdere schade te voorkomen. De eerste indicatie is vaak condens binnenin het horloge of misschien zijn er zelfs kleine druppels zichtbaar.
Wat je niet moet doen:
- Leg het horloge niet op de verwarming: dit zorgt ervoor dat er meer vocht kan verdampen en zo door het uurwerk kan verspreiden met mogelijk meer schade tot gevolg;
- Leg het horloge niet in rijst om te drogen: rijst onttrekt vocht langzaam en oppervlakkig en haalt dus geen vocht uit het horloge. Wel loop je het risico dat er rijststof of zetmeel in het uurwerk komt en dit op zijn beurt weer schade veroorzaakt.
Wat je wel moet doen:
- Stop direct met dragen: door het horloge te blijven dragen, blijft het vocht in het uurwerk in beweging. Dit kan tot verdere verspreiding van het vochtprobleem leiden;
- Trek de kroon uit: hoewel de meningen hierover verdeeld zijn, adviseren wij juist wel om de kroon uit te trekken zodat vocht kan ontsnappen. Bij heel lichte condens kan het zijn dat dit dan al spontaan weer verdwijnt;
- Leg het horloge op een droge, warme plek: een droge plek met indirecte warmte met ventilatiemogelijkheden, zoals op een doek in de zon, helpt om het uurwerk te laten drogen;
- Bezoek direct de juwelier, het liefst binnen 24 uur: hoe sneller uw horloge professioneel gedroogd wordt, hoe beter het is voor het uurwerk. Ook als u het horloge niet direct laat controleren en zo nodig nakijken, is het van belang dat het snel op de juiste wijze droogt;
- Breng uw horloge zo snel mogelijk naar ons horlogeatelier: hoe langer u wacht, hoe groter de kans op oxidatie, verontreinigde olie en vastgelopen tandwielen. In ons horlogeatelier zijn wij gespecialiseerd in het oplossen, herstellen en voorkomen van waterschade.
Hoe wij waterschade herstellen
Bij waterschade volgen wij een vast stappenplan:
- Demontage en drogen van het uurwerk – hierbij wordt het uurwerk volledig uit elkaar gehaald;
- Reiniging met ultrasoon apparatuur van alle afzonderlijke onderdelen;
- Reparatie, revisie of vervanging van beschadigde onderdelen van het uurwerk;
- Controle en zo nodig revisie van wijzerplaat en wijzers;
- Als de waterschade al langer geleden is ontstaan, kan het zijn het gehele uurwerk gereviseerd moet worden;
- Montage van het uurwerk;
- Vervangen van pakkingen van achterdeksel, kroon en mogelijk ook van het glas;
- Waterdichtheidstest;
- Bij een horloge met leren band kan het nodig zijn om deze opnieuw te verven of te vervangen.
Hoe voorkom je waterschade?
Het belangrijkst is dat u er zeker van bent dat uw horloge waterdicht is, zeker als u ermee gaat zwemmen of duiken. Regulier onderhoud en een jaarlijkse test op waterdichtheid is dan ook ons advies.
Verder is het van belang om op te letten dat de kroon niet per ongeluk uitgetrokken is en we raden grote temperatuurwisselingen af, zoals in een sauna.
Daarnaast is het belangrijk om blootstelling aan chemicaliën te vermijden. Chloor in zwembaden, zout in zeewater en zelfs zeepresten tijdens het douchen kunnen de rubberen pakkingen op termijn aantasten. Deze stoffen kunnen het rubber uitdrogen en broos maken, waardoor de waterdichtheid afneemt. Spoel uw horloge daarom bij voorkeur af met schoon, lauw water nadat het in contact is geweest met chloor of zout.
Vraag & antwoord
Vraag: Kan ik zwemmen met een horloge dat 50 meter waterdicht is?
Antwoord: Nee, dat wordt sterk afgeraden. De ’50 meter’ rating is gebaseerd op een test met stilstaand water (statische druk). Zwembewegingen veroorzaken een veel hogere ‘dynamische druk’, waar het horloge niet tegen bestand is. Voor zwemmen adviseren wij een horloge met een waterdichtheid van minimaal 100 meter (10 ATM).
Vraag: Wat moet ik doen als ik vocht of condens in mijn horloge zie?
Antwoord: Stop direct met het dragen van het horloge en trek de kroon uit zodat vocht kan ontsnappen. Leg het horloge nooit op de verwarming of in rijst. Breng het zo snel mogelijk, idealiter binnen 24 uur, naar een professionele horlogemaker om het vakkundig te laten drogen en verdere schade aan het uurwerk te voorkomen.
Vraag: Helpt het om een vochtig horloge in een bak rijst te leggen?
Antwoord: Nee, dit is een mythe die meer kwaad dan goed doet. Rijst haalt het vocht niet effectief uit het binnenwerk van het horloge. Het risico is juist dat rijststof en zetmeel in het uurwerk komen, wat extra schade en hogere reparatiekosten veroorzaakt.
Vraag: Hoe vaak moet ik de waterdichtheid van mijn horloge laten testen?
Antwoord: Wij adviseren om de waterdichtheid van uw horloge jaarlijks professioneel te laten testen. De rubberen pakkingen die voor de afdichting zorgen, kunnen na verloop van tijd uitdrogen en hun flexibiliteit verliezen, waardoor de bescherming afneemt.
Vraag: Is het schadelijk om te douchen met mijn waterdichte horloge?
Antwoord: Ja, dit kan op termijn schadelijk zijn. Grote temperatuurverschillen van een warme douche kunnen de pakkingen en het metaal beïnvloeden. Daarnaast kunnen zeep en shampoo de pakkingen aantasten, waardoor de waterdichtheid langzaam vermindert.
Over de auteur
