Glyptiek, intaglios & cameeën

In dit blog gaan we dieper in op de geschiedenis en technieken glyptiek en intaglios. De populariteit van de camee verschilt nogal gedurende onze jaartelling.

Van hogelijk gewaardeerd verzamelobject tot verguisd. Van alleen voor de allerrijksten tot gemeengoed. Geliefd of niet, ze hebben een zeer rijke historie en er zijn waarlijke meesterstukken gemaakt.

Glyptiek

Het woord komt uit het Grieks en betekent; de kunst om in steen te snijden of graveren, de kunst van het vervaardigen van gemmen of cameeën. Gliptieken, of gluptische kunst behelst een gebied van kleine gegraveerde stenen. Daarbij horen ook de cilindervormige zegels, die in het gehele oostelijke Middellandse Zeegebied al duizenden jaren geleden werden vervaardigd uit lapis lazuli, jaspis en onyx en hematiet. We maken onderscheid tussen twee verschijningsvormen van snijwerk.

Camee

Italiaans, cam(m)eo (13e eeuw), Frans, camee (18e eeuw), middeleeuws Latijn cammaeus is de benaming voor een graveertechniek van edelstenen waarbij achtergrond wordt weggeslepen om de voorstelling in reliëf te doen uitkomen. Dit in tegenstelling van de intaglio waar de voorstelling verdiept ligt.

Gem of gemme

Is afkomstig van het Latijnse Gemma en betekent; edelgesteente; juweel; maar ook zegelring; zegel; parel. En dus ook een edelsteen, die een beeltenis en/of letters draagt. Daarvoor kunnen zowel stenen die één kleur hebben als gelaagde stenen worden gebruikt. Ook zijn schelpen toegepast. Wanneer een gelaagde steen of schelp is gebruikt, dan heeft de afbeelding een andere kleur dan de achtergrond. Gemmen werden reeds ver voor onze jaartelling gemaakt, aanvankelijk door te krassen en slijpen met een boogboor, vanaf de 16e eeuw na Christus door te graveren. Daarnaast is Gemme ook een voornaam. De naam komt voor in Friesland. Een van de bekendste dragers van deze naam is Gemme van Burmania een Firse vrijheidsstrijder die in 1655 weigerde te knielen voor de Spaanse koning. Gemme is ook als meisjesnaam in gebruik.

De geschiedenis

De techniek voor het maken van gemmen (intaglio) is één uit de Oudheid en komt oorspronkelijk van de culturen uit het nabije Oosten en de Indus Vallei. Het rolzegel, waarvan de voorstelling duidelijk zichtbaar wordt als het over natte klei of was wordt afgerold en waaruit het platte ringtype zegel ontstond, was de gebruikelijke vorm in Mesopotamië, Assyrië en andere culturen en verbreidde zich aan het Westen naar de Minoïsche wereld, inclusief gedeeltes van Griekenland en naar Cyrpus. Ze werden in verschillende steensoorten gemaakt. De Minoïsche beschaving bestreek een tijdvak van 3200 tot 1450 voor Chr. en het zwaartepunt van deze cultuur lag op Kreta. Deze periode kende grote bouwmeesters.

×